Frodo & Co, Lords of Game
Timing is alles - augustus 2019

Alle artikelen

(min of meer chonologisch)

Timing is alles

De grote wanhoop van veel beginnelingen is om op het juiste moment precies de juiste dingen gedaan te hebben en nog in precies de juiste volgorde ook. Misschien is het maar goed, dat ze dat zelf nog nauwelijks in de gaten hebben, maar het helpt geweldig als men zich van beter bewust zou zijn van de juiste timing.

Het is net als leren autorijden: de eerste les lijkt alles tegelijk te moeten; ‘wat eerst?’ en ‘o, ja, dat ook nog’. Als je een half jaartje je rijbewijs hebt, dan kun je denken een prima coureur te zijn, maar verzekeringsmaatschappijen weten wel beter. Wie net een hond of een een paar honden achter de rug heeft, die denkt het allemaal wel te weten, je hebt al zo verschrikkelijk veel geleerd; maar ook diegene die begint pas.


Hard aan jezelf werken

Iemand als Max Verstappen zou in zo korte tijd (al traint hij al bijna 20? jaar super intensief!!) nooit zo goed geworden zijn, als hij niet uitermate kritisch op zijn eigen performance zou zijn. Altijd zoeken naar beter en altijd fine-tunen, puzzelen en studeren, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat; nooit niet.

Wie een goede baas voor zijn jachthond wil zijn, doet hetzelfde. Maar helaas hebben meer mensen ambities om certificaten te verzamelen, dan een goede baas te zijn. Dat doel is verkeerd. Als je een goede en correct leidinggevende baas bent, dan zijn die diploma’s een stuk gemakkelijker te behalen. En de grootste winst ligt dan nog in een veel mooiere baas-hond verhouding.

Zoals al zo vaak gezegd, je bent geen goede baas door je hond de meeste knuffels, de duurste, grootste en zachtste mand te geven. Je bent pas een goede baas als je hem correct bejegent, als hond, hem duidelijk leiding geeft en strikt en duidelijk zijn leven inricht. Zakelijk en correct, maar zeker niet ‘lief’. Kortom, hem een leven als een hond geeft, een leven zoals hij dat kan bevatten. Geen menselijk geflikflooi, maar zuivere zakelijke details, dierlijk logisch.

Mensen houden zich bezig met bijzaken (>99%) als kleur van het lijntje, ‘zit m’n haar wel goed’, honden letten op het wild, het werk en het meest efficiënt presteren; mensen denken aan ‘hoe moet het op het werk morgen’, honden zijn altijd geconcentreerd op het werk hier en nu. Een baas brengt louter verwarring met al die bijzaken. Het is een echter heuse kunst, wat je moet leren, om de simpele hoofdzaak te zien en daarbij te blijven, zeker als je je hond een beetje wilt leren begrijpen.


Vooraf helder en duidelijk

Maar dat zijn zaken aan de achterkant (achteraf gedrag duiden): een hond lezen wat hij doet (deed), terwijl we juist die hond moeten opleiden, de voorkant. Die voorkant, het opleiden, het leiding geven, is veel interessanter: dáár liggen mijn kansen als opleider. Het is een beetje kip-of-ei situatie, want het één bestaat niet zonder het ander. Het begrip voor opleiden verdient echter meer aandacht. Opleiden bestaat uit motiveren en ontwikkelen, niet in de volgorde die mensen vaak bedenken, maar door de hond logisch begrepen kan worden. Niet te laat foeteren, maar tevoren een kans bieden. Leiding geven door vooraf helder en duidelijk te zijn.

Dat gaat dus over : timing !


De juiste timing

Timing van een instructie

Stel je wilt dat een collega, waarmee je samenwerkt, iets voor je doet. Dan zul je hem van te voren duidelijk moeten informeren, wat je hoe gedaan wilt hebben en waartoe. Hoe duidelijker je tevoren bent, des te beter, passender kan je collega zijn werk gedaan hebben. Halve uitleg, geeft half werk (of net niet zoals je had gewild). Als hij weet wat belangrijk is, dan kan hij daar naar werken, etc. Vroegtijdig duidelijk zijn, is van essentieel belang voor een goede samenwerking.

Dat is bij honden niet anders, maar die geef je een voor de hond begrijpelijke instructie. Zoals al vaker uiteen gezet, doen honden niets met taal (woorden), maar vrijwel alles op gevoel en lichaamstaal (en ook klank). Zeker tijdens het werken is het zaak dat de hond met precieze timing jouw opdracht uitvoert, dus is het ook des te belangrijker dat jij perfect getimed je instructie (90% lichaamstaal) geeft. Daar moet je elke dag erg consistent zijn, maar we concentreren ons nu even op de timing van je instructie.

Voor de beginnende voorjager is dat dubbel lastig want je bent simpelweg nog niet in staat om te voorspellen wat er gaat gebeuren. Dat vergt ervaring, maar ervaring met goede opmerkzaamheid en alertheid werkt veel sneller dan onoplettende dromerigheid. Zo ziet een keurmeester redelijk precies aan een voorjager die aan komt lopen hoe alert die is, tevoren de situatie overziet, zijn hond (mentaal) ‘bij’ zich heeft. Zo iemand zal per definitie beter presteren, dan degene die naar de keurmeester wandelt met zijn hond ergens om hem heen, dan naar de keurmeester luistert en dan de hond nog eens op zijn krent moet zetten. Die baas en hond staan niet op scherp en zo zul je nooit iets gaan presteren. Als je niet alert en geconcentreerd met je hond werkt, dan belemmer je je eigen vooruitgang.


Aan de voet

Netjes aan de voet begint jouw precisie van timing en dat geeft mij tevens een ‘gemakkelijk’ voorbeeld om de juiste timing uit te leggen. Vermoedelijk heb je het aan de hand van het overzicht allang begrepen, maar uitleg kan het gemakkelijker maken om de valkuilen duidelijk in te zien.


Je hebt je hond aan de lijn naast je en het is een goede gewoonte om die altijd strak-recht opgelijnd naast je zittend te hebben, zodra jij stil staat. Bij alle goede voorjagers lijkt dat automatisch te gebeuren, maar ook zij hebben dat zo aan de hond aangeleerd (al realiseren díe voorjagers zich vaak niet eens meer dat zij het met zoveel concentratie uitvoeren; voor hen is het een tweede natuur geworden). Door met precieze timing de hond dit (feitelijk alles) aan te leren, maak je des te minder fouten in je instructie. Dat is veel belangrijker dan het lijkt. Want nooit draait het om dat ene moment, maar je leert je hond een gewoonte aan die hij a. moet begrijpen, b. maar moet snappen dat jij dat altijd wil (wanneer dit en wanneer dat), c. jij hoeft je hond niet meer te corrigeren, waar hij d. erg onzeker van wordt en dus e. leert je hond met de juiste timing vele malen sneller; en f. hij raakt reuze blij van een duidelijke baas, zodat g. jij nog gelukkiger van je hond wordt. Hoeveel voordelen wil je nog meer? Het vereist jouw alertheid en concentratie in je leiding geven.


Aan de voet en strak naast zitten

Op de ideale manier heb je de hond netjes naast, en vlak voordat je hem wilt laten zitten, geef je heel zacht een hint met een vinger aan je touwtje dat je stopt, zodat je hond niet voor je komt als jij ook stil staat. Dat zijn (wellicht) drie aanwijzingen: het toucheren van de lijn, ‘zit’ zeggen en stilstaan (lichaamstaal). Ook nog in die volgorde, én binnen een (halve) seconde alledrie op rij.


Al heel snel leert de hond dan dat als jij stilstaat, hij naast jouw moet blijven zitten (of blijven staan). Belangrijker nog wáár hij dat doet en strak in lijn met de richting die jij met je lijf aangeeft. Daarvoor had je in het begin dat eerste duwtje aan de lijn nodig, om hem niet voor je te hebben op het moment dat jij daadwerkelijk stilstaat. 

Dit artikel is eerder verschenen in
De Jachthond
mei 2025

auteur: Nel Barendregt
Fotografie: Nel Barendregt



observe !

De klassieke beginner

Zoals tijdens je eerste je autorijles alles tegelijk moest onthouden, geldt dat ook voor je eerste (vijf?) hond (honden), want elke volgende hond moet eerst weer leren wat jouw gewoonten zijn hoe hij zich moet gedragen. Wat gebeurt er dus?

Je staat stil en dan staat je hond al voor je en die draait zich naar je toe van ‘wat doe je nu?’. Dan gaat de voorjager brommen want de hond mag niet vooruit lopen en moet dus terug komen; baas stampvoeten, ‘nee, beter!’, ‘beter!!!’. Kortom die baas die zeurt en zanikt tegen zijn hond, die helemaal niet snapt waarom. Uiteindelijk is hij wel op de goede plek en krijgt een aai, maar wat heeft de hond net geleerd??? Baas zanikt wel, maar ach… Hij leert zeker niet, wat er van hem verwacht wordt!!! 


Als de hond nog niet zo goed volgt, dan zie je vaak dat de hond met een lange haal wordt teruggehengeld. Soms met een stevige ruk. Soms met een snauwende baas, die alleen in zijn eigen hoofd weet wat hij bedoelt, maar het steeds niet tijdig aan zijn hond duidelijk maakt.

Wie wil dat zijn hond met gretigheid voor hem werkt, die moet zorgen dat hij duidelijk is en zeker niet gaan zeuren en rukken aan de lijn. Dat doe je alleen omdat jij niet tijdig duidelijk bent geweest.

Een goede opleider die zorgt dat hij zijn timing correct heeft. Zijn hond máákt daarom geen fout, of liever, geen misstap en is reuze blij met de extra duidelijkheid van zijn baas en zal zulk gedrag graag herhalen.


Honden zijn gewoontedieren, die doen:

1 waar ze baat bij hebben en

2 wat ze altijd zo doen.


Maar : je moet natuurlijk wel altijd eerst duidelijk zijn, met precisie duidelijk, en dan heb ook jij een snel lerende en blije hond, blij met zijn baas; die hond werkt nog beter voor zo’n baas.

En dan hebben we het nu alleen nog maar over dit detail; als je dit prettig en goed hebt, dan ligt de weg open naar veel meer en nog beter voorjagen. Je hebt je hond alert, je brengt hem niet in verwarring, je hebt hem zo steeds scherp voorbereid op zijn volgende opdracht.

Drie seconden vooruit denken/handelen

Het eist jouw concentratie en alertheid om je timing altijd juist te hebben.

Dit is wellicht het belangrijkste voorbeeld, maar zo zijn er vele. Hoe beter jij je van dit timing schema bewust bent, des te beter leer je de andere momenten ook beter in de schatten.

De correctie die ‘nodig’ is, omdat jij drie seconden achter de feiten aan sukkelt, maakt veel honden onzeker en dus beetje bij beetje kapot. Lomp corrigeren werkt buitengewoon frustrerend voor je hond (het lijkt me dat menig hond een burn-out zou moeten krijgen, maar ja, hoe toont zich dat?).


Als ík te laat ben in mijn duidelijkheid naar de hond, of mijn hond blijkt me niet goed begrepen te hebben omdat ík kennelijk onduidelijk blijk te zijn geweest (niet met opzet, maar gewoon omdat ik ook maar een mens ben), dan ga ik dat niet mijn hond verwijten, maar sla mezelf voor de kop (tot dusverre nog altijd uitsluitend figuurlijk). Dan neem ik de hond een stukje mee om hem vervolgens wel een duidelijke opdracht te geven. Zeuren over wat je hond niet begrijpt heeft alleen negatieve uitwerking.

Iedereen die serieus wil zijn in de opleiding van zijn hond, die concentreert zich goed op de eigen timing en je eigen correct handelen en duidelijk zijn. Strikt en duidelijk. Dat krijgt de waardering van elke werkhond. Ik heb dan ook een bloedhekel aan mensen die maar gezellig wat aan sukkelen; klets, klets, klets over niks maar iedereen; totaal asociaal naar de hond! Die mensen denken ervaring te hebben, maar dan ervaring in onnozelheid en onoplettendheid. Neem daar maar liever geen voorbeeld aan!

Elke ‘professioneel’ werkende voorjager isoleert zich en concentreert zich. Zo kom je verder. 

Onkunde is aan de beginneling snel vergeven, als de juiste inzet er is om zelf een beter leider te worden, krijg je vaak support.


Als ik een hond voorjaag, is dat mijn ‘werk’. Gezellig doen dat is iets voor als de hond in de auto zit. Mijn hond verdient een begripvol leider. En als je dan toch eens een foutje maakt, dan is dat snel vergeven en vergeten. Dus doe je best en sta op scherp.