De elektrische halsband anders bekeken
In dit artikel beschrijft Ton Buijs de wetenschappelijke versie op hoe diervriendelijk we onze hond opleiden.
De laatste tijd wordt er door verschillende auteurs het gebruik van de elektrische halsband of wel de teletact besproken. Op zich zelf is het goed alle trainingsmethoden te bespreken en daarbij gebruikservaringen te delen met collega voorjagers en trainers. Er wordt heel gevarieerd over dit onderwerp gedacht, de meeste artikelen die ik ben tegengekomen classificeren de elektrische halsband als een "bruikbaar" hulpmiddel bij het trainen van werkhonden. Dit artikel gaat over de keerzijde van het gebruik van de elektrische halsband. Aan dit laatste wordt volgens mij te weinig aandacht besteed waardoor (beginnende) honden eigenaren en voorjagers erg eenzijdig worden geïnformeerd.
Effect van het toepassen van een elektrische halsband
Er zijn enkele publicaties over het gebruik van de elektrische halsband en de effecten op een hond:
a - Journal of Veterinary Behavior (2007) 2, 1-4; Karen L. Overall, 2007
b - "Training dogs with help of the shock collar: short and long term behavioural effects" (Matthijs B.H. Schilder, Joanne A.M. van der Borg, 2004)
Wetenschappelijk onderzoek genoemd onder a en b heeft aangetoond dat:
1 Trainen met de elektrische halsband veroorzaakt meer stress dan trainen zonder
2 Het toedienen van een elektrische schok met behulp van een elektrische halsband is pijnlijk voor de hond
3 De hond gaat, als gevolg van het trainen met de elektrische halsband, de aanwezigheid van de eigenaar en zijn of haar commando's associëren met het krijgen van elektrische "correcties"
4 Het gebruik van de elektrische halsband heeft geen gedragsmodificatie tot gevolg
Aan deze conclusies ligt deugdelijk wetenschappelijk onderzoek ten grondslag. Er is de afgelopen tien jaar enorm veel onderzoek gedaan naar hoe stress en pijn bij honden vastgesteld kan worden. Dankzij deze onderzoeken is het erg eenvoudig om vast te stellen of een hond stress of pijn heeft en welke signalen de hond dan laat zien. Voor wie interesse heeft, kan via eerder genoemde artikelen kennis nemen van deze onderzoeken.
Het onderzoek, genoemd onder b. heeft aangetoond dat honden getraind met een elektrische halsband beduidend meer signalen geven die duiden op stress en pijn. Wanneer een hond langere tijd met een elektrische halsband getraind is zal de hond bovendien de aanwezigheid van zijn trainer gaan associëren met het krijgen van elektrische schokken. De hond zal dan pijn- en stress-signalen laten zien bij enkel de aanwezigheid van de trainer.
Alle publicaties die de elektrische halsband als bruikbaar trainingsmiddel betitelen hebben geen enkele wetenschappelijke basis, maar vinden vaak de oorsprong bij de leveranciers of trainers met beperkte ethologische en kynologische kennis. Verder zijn die publicaties van enige wetenschappelijke waarde gebaseerd op oude kynologische inzichten.
Waarom een elektrische halsband?
Een elektrische halsband wordt veelal toegepast om:
- probleemgedrag 'op te lossen'
- als regulier trainingsmiddel
Probleemgedrag
Enkele voorbeelden van probleemgedrag die bij een (jacht)hond kunnen ontstaan zijn:
- inspringen
- achtervolgen
- ongehoorzaamheid, etc.
In hoeverre probleemgedrag een probleem is hangt af van de voorjager. Ik ken genoeg jagers die het geen probleem vinden wanneer hun hond inspringt. Het wordt anders wanneer je aan proeven en wedstrijden mee wilt doen, daar wordt inspringen niet gewaardeerd. Hetzelfde geldt wanneer de hond achtervolgt; in Nederland hebben we dat liever niet terwijl in Duitsland honden geselecteerd worden op deze eigenschap. In dit laatste geval kun je al wat ellende voorkomen door je pup uit een lijn te kiezen waarbinnen op de voor u juiste eigenschappen wordt geselecteerd.
Ontegenzeggelijk ontstaan veel van deze problemen door verkeerde trainingsopbouw. Een verkeerde trainingsopbouw kenmerkt zich door het ontbreken van de absolute fundamenten die noodzakelijk zijn om van de pup een bruikbare jachthond te maken.
Oorzaken van een gebrekkige trainingsopbouw zijn over het algemeen onder te verdelen in:
- gebrek aan ervaring
- onvoldoende kynologische of ethologische kennis (gedragsleer van de hond)
- prestatie drang
- de eigenaar of voorjager is niet in staat tot zelf-reflectie
Gebrek aan ervaring
Elke voorjager is ooit een keer begonnen en bij je eerste hond ben je erg afhankelijk van je directe omgeving. De informatie die je krijgt daar ga je te goeder trouw mee aan de slag, tot je op een dag ergens in je training vastloopt en je geen vooruitgang meer boekt. Als er dan ook nog sprake is van enige prestatiedrang binnen de trainingsgroep dan is de eerste frustratie geboren. In deze situatie zal gezocht worden naar een 'oplossing' en in een aantal gevallen zal de elektrische halsband worden gekozen om dit probleem 'op te lossen'. Geen echte oplossing, maar een lapmiddel.
Onvoldoende kennis
Zoals eerder vermeld is iedereen ooit ergens begonnen. Je zult je dus in het begin verlaten op de hondenschool en trainers in de buurt. Er zijn goede trainers en hondenscholen die zich voortdurend op de hoogte houden van ontwikkelingen binnen de moderne kynologische gedragsleer.
Er zijn ook een behoorlijk aantal scholen en instructeurs die trainen op basis van verouderde of beperkte inzichten waarbij frequent gecorrigeerd wordt. Met corrigeren bedoel ik hier elke vorm van fysieke (non verbale) en verbale handelingen met als doel bepaald (ongewenst) gedrag te laten stoppen. Er is sprake van frequent corrigeren wanneer de hond per trainingssessie meerdere malen gecorrigeerd wordt.
Deze laatste categorie ziet over het algemeen de elektrische halsband als bruikbaar trainingsmiddel. Een onervaren voorjager is dan over het algemeen snel te overtuigen en zal de elektrische halsband toe gaan passen.
Prestatie drang
Veel voorjagers kijken erg veel naar goed presterende collega's met nog jonge honden. Je ziet steeds meer honden die op zeer jonge leeftijd, rond de 2 jaar, hoog scoren op proeven en veldwedstrijden. Ik zeg niet dat dit onmogelijk is en het gebeurt soms dat een talentvolle hond in handen van een uitstekende voorjager op jonge leeftijd op zeer hoog niveau presteert. Als de hond dan ook nog groots presteert als hij 5 of 6 jaar is, dan heb ik daar alle respect voor! De fout is dat veel aankomende voorjagers zich hieraan spiegelen. We moeten ons realiseren dat een hond een levend wezen is van vlees en bloed. Wezens van vlees en bloed hebben ook hun beperkingen, hier wordt vaak geen rekening mee gehouden door prestatie gerichte voorjagers.
Ik zie voorjagers die de tijd nemen bij het trainen van hun hond veel consistenter presteren en ook veel meer genieten van hun hond en zijn prestaties. Deze voorjagers hebben geen elektrische halsband nodig bij het trainen van hun hond.
door Ton Buijs
geassocieerd met
